دیاگ چیست ؟

اگر حوصله خواندن متن های طولانی را ندارید ویدئوی زیر را تماشا کنید تا به طور کلی متوجه عملکرد دستگاه های دیاگ شوید

در ادامه توضیحات جامع تری در این صفحه ارائه شده که علاقمندان به جزئیات بیشتر میتوانند مطالعه کنند

تاریخچه دستگاه های دیاگ

معنی کلمه دیاگ چیست ؟

دیاگ در واقع مخفف لغت انگلیسی Diagnosis به معنای تشخیص عیب و عیب یابی است. در صنعت خودرو به طور کلی منظور از دیاگ کردن یا دیاگ زدن تشخیص و رفع عیب خودرو است

دستگاه دیاگ چیست ؟

دستگاه های دیاگ همگی به نوعی کد خوان هستند و اطلاعات را از کامپیوتر خودرو استخراج کرده و بعد از آنالیز کدهای خطا موجود در آن ، ایرادهای جزیی و کلی خودرو را نمایش میدهند

دستگاه دیاگ خودرو یا Car Diagnostic Tool به طور کلی یک دستگاه عیب یاب خودروست که با گرفتن اطلاعات و پارامترهایی از کامپیوتر خودرو و انجام پردازش هایی اطلاعاتی نظیر کدهای خطای خودرو را ارائه میدهد

 با استفاده از دستگاه دیاگ این کدها شناسایی می‌شود و خطای ایجاد شده اصلاح می‌گردد یا در صورت نیاز قطعهٔ مورد نظر تعویض می‌شود . به این ترتیب وضعیت خودرو به حالت اولیه بازمی‌گردد

به عنوان مثال در موتور خودروها حافظهٔ موقتی به نام حافظه موقت ایسیو وجود دارد

این حافظه موقت در حقیقت محل قرار گیری آخرین اطلاعات موتور و ثبت کلیه خطاهای سیستم انژکتوری می‌باشد و زمانی که دستگاه دیاگ به خودرو متصل میشود به این اطلاعات دسترسی پیدا کرده و گزارش هایی ارائه میکند

در واقع دستگاه دیاگ با ECU و سنسورهای خودرو در ارتباط قرار میگیرد

چرا به دستگاهی به نام دیاگ احساس نیاز شد ؟

همانطور که ‘گفته شد فقط در خودرو های دارای کامپیوتر مرکزی یا ECU ، دستگاه دیاگ کاربرد دارد. ECU در همه حال با استفاده از سنسورهای مخصوص خود که در قسمت های مختلف خودرو نصب می باشند، اقدام به ثبت وضعیت خودرو می نماید و این وضعیت های ثبت شده را با استانداردهای خود تطبیق می دهد. اگر این اطلاعات با اطلاعات استاندارد یکسان نباشد ، کدهای خطایی تولید میشود و با بررسی این کدها می توان دریافت که خودرو دارای چه نوع مشکلی شده است که برای این عملیات نیاز به دیاگ به وجود میاید

در اوایل دهه 80 بود که صنعت خودروسازی به فکر این افتاد که باید برای خودروهایی که تولید میشوند راهی قرار دهد تا مکانیک ها بتوانند بدون اینکه دل و روده خودرو را کف زمین پهن کنند از ایرادات آن آگاه شوند و فقط قطعاتی را که نیاز به تعمیر دارد را جدا و تعمیر کنند . برای تحقق این امر کامپیوتر های هوشمندی به نام ایسیو وارد خودروها شدند که روی خودرو نصب میشدند و از آن طرف نیز روی نقاط حیاتی خودرو مانند گیربکس ، ترمزها ، خنک کننده ها ، قطعات برقی ، قطعات حیاتی موتور و امکانات رفاهی و آپشن ها ، سنسورها و کنترل کننده هایی نصب میشد که در صورتی که به هر عنوانی دچار خطا و عیب شدند ، کد خطایی مربوط به آن نقطه را روی حافظه ای در داخل کامپیوتر خودرو وارد کنند . دیگر دلایلی که چنین کامپیوتری هایی بوجود آمدند ، وجود امکانات رفاهی که روز به روز در خودروها بیشتر و بیشتر ظهور پیدا میکنند از دیگر دلایل مهم ، بررسی وضعیت آلایندگی یک خودرو است که ورود این نوع کامپیوتر ها رو توجیه میکند

در پایین یکی از اولین کامپیوترهای خودرو که روی شورولت برتا نصب شده بود را مشاهده میکنید

ECU

پیدایش دستگاه های دیاگ

پس از تغییر سیستم کنترلی خودروها از مکانیکی به کامپیوتری ، نیاز به دستگاهی بود که بتواند با این کامپیوترها ارتباط برقرار کند . این دستگاه که دیاگ نام گرفت؛ می‌توانست خطاها و عیب‌های احتمالی این سیستم را تشخیص داده و آن‌ها را پاک کند .
همچنین مقادیر سنسورها را خوانده و عملیاتی همچون ریست‌ها ، تعاریف ، کالیبره‌ها و… را انجام دهد . به طور کلی تعمیرکاران خودرو با استفاده از دیاگ می‌توانستند اطلاعات کاملی از موتور خودرو به دست آورند و آن را عیب یابی کنند .

دستگاه دیاگ با  ایسیو کامپیوتر خودرو ) ارتباط برقرار میکند و امکان عیب یابی را به مکانیک می‌دهد . در انواع خودرو ایسیوهای مختلفی وجود دارد .

یک دستگاه دیاگ بر حسب مدل می‌تواند با یک یا همه این ایسیوها ارتباط برقرار کند

برخی از این ایسیو ها موارد زیر هستند :

انواع دستگاه دیاگ

حضور دستگاه های دیاگ در ایران

واژه دیاگ از اواخر دهه ۷۰ در ایران باب شد و به خصوص در اوایل دهه ۸۰ و با حضور پژو ۲۰۶ بیشتر به گوش همگان می رسید . از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی که ورود خودرو به ایران محدود شد ، بالطبع سر و کار تعمیرکاران هم بیشتر با خودروهای ایرانی بود که سردمدار آنها پژو و پیکان و پراید بودند . هیچ یک از این خودروها از سیستمهای انژکتوری استفاده نمی کردند و بنابراین بحث تعمیر و عیب یابی همچون حرفه ای سنتی و سینه به سینه همچنان در سطح کشور جاری بود . در اواخر دهه ۱۳۷۰ شمسی و با معرفی خودروهای با موتور انژکتور ( مثل پرشیا ) کم کم بحث استفاده از دستگاههای عیب یاب جهت تعمیر و عیب یابی خودروها شروع شد

مدل های اولیه دستگاه دیاگ برای خودروی پژو، دستگاه اصلی این شرکت به نام DIAG2000 جای پای خود را بین تعمیرکاران نمایندگیهای مجاز ایران خودرو باز نمود. با گذر زمان و حذف قسمت عددی ۲۰۰۰ این دستگاه به نام DIAG شناخته شد و حتی پس از آن واژه و مصدر “دیاگ کردن” یا “دیاگ زدن” خودرو هم جای خود را در محافل عمومی و تخصصی باز کرد

diag2000

در واقع دستگاه Diag2000 ساخت شرکت ACTIA فرانسه بوده و روی یک کامپیوتر پرتابل (کمی بزرگتر و کلفت تر از یک لپ تاپ) و تحت Windows 95 کار میکرد . علاوه بر آن تولید این دستگاه چندین سال است که متوقف شده و هیچ گونه update جدیدی برای این دستگاه ارائه نمی شود. دستگاه جایگزین شرکت پژو برای دیاگ ۲۰۰۰ دستگاه جدیدتری به نام سیستم PPS است که بر روی لپ تاپ IBM نصب و مورد استفاده قرار می گیرد

چه نوع عملیاتی را می توان با دستگاه دیاگ روی خودرو انجام داد

به طور کل دستگاه دیاگ کدهای خطای موجود در ایسیو خودرو را می خواند و با ارسال سیگنال هایی به ایسیو تغییراتی را ایجاد میکند

در واقع کار اصلی را خود ایسیو انجام میدهد . شما با دیاگ تنها قادرید به ایسیو متصل شوید و اطلاعات آن را بدست آورید

از نمونه عملیاتی که با دستگاه دیاگ قابل انجام است میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

نمونه ای از کدهای خطای خودروی BMW را در تصویر زیر مشاهده میکنید

نمونه کدهای خطای بی ام و

چند نوع دیاگ وجود دارد ؟

به طور کلی دستگاه های دیاگ به دو دسته  تقسیم بندی می‌شوند :

یا به عبارت دیگر دستگاه های دیاگ به دو دسته دیاگ های شرکتی و دیاگ های مولتی برند یا اسکنرها برند تقسیم میشوند

دیاگ OEM چیست ؟

دیاگ اصلی یا دیاگ شرکتی دستگاهی است که توسط خودروسازها به صورت تخصصی برای یک برند خودرویی خاص طراحی و ساخته شده است .

از نمونه این دیاگ ها میتوان به دیاگ جی دی اس که مخصوص برند هیوندای و کیا است اشاره کرد که فقط برای عیب یابی این دو برند خودروساز طراحی شده است

معمولا این دیاگ‌ ها تخصصی هستند و بیشتر در نمایندگی‌ها ، شرکت های مرتبط با کارشناسی فنی خودرو و کارخانه‌های خودرویی برای استفاده در خطوط تولید و نمایندگی های مجاز دیده میشوند و بهترین و با قابلیت ترین دستگاه برای خودروهای تولیدی آن کارخانه هستند

دیاگ های افترمارکت ، مولتی برند و یا اسکنرها چه نوع دیاگ هایی هستند ؟

دیاگ های افترمارکت برای استفاده در بازار آزاد و توسط شرکت های خصوصی طراحی و ساخته میشوند

دیاگ های افترمارکت یا دیاگ های مولتی برند می‌توانند از یک برند خودرویی تا چندین برند خودرو را پشتیبانی کنند . به دیاگ‌هایی که جهت عیب‌یابی چندین برند مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند دیاگ مولتی برند نیز گفت می‌شود .
البته برخی از دیاگ‌های مولتی برند هستند که به صورت تخصصی برای عیب‌یابی یک برند خودرویی ساخته شده‌اند اما برخی از سایر برندهای خودروساز را هم پشتیبانی میکنند

  در بین این دیاگ ها مدل های ارزانتر و به قولی دم دستی تر هم پیدا میشود که تعمیرگاه های کوچک تر و غیر تخصصی تر هم میتوانند از آنها بهره مند شوند

این دستگاه به نوعی اسکنر هم نامیده میشوند و خودشان به چند دسته تقسیم میشوند

از انواع حرفه ای تر آنها میتوان به یا دیاگ کره ای جی اسکن ( G-SCAN ) اشاره کرد

دیاگ جی اسکن GSCAN
دیاگ جی اسکن G-SCAN

از مدل های ارزان تر و چینی هم میتوان به دیاگ لانچ اشاره کرد که این با قیمت مناسب نزدیک به 200 برند خودروساز را پشتیبانی میکند

دستگاه دیاگ لانچ مدل ایزی دیاگ چهار | Launch Easy diag 4
دیاگ لانچ

از مدل های خیلی ارزان تر و مناسب کابران غیر حرفه ای هم میتوان به دستگاه دیاگ ELM 327  اشاره کرد که میتوان از آن با نرم افزار یا اپلیکیشن  Torque Pro در موبایل ها یا تبلت های اندرویدی استفاده کرد . ELM327 مجهز به بلوتوث است و اطلاعات خودرو را توسط بلوتوث به برنامه Torque Pro منتقل میکند که حتی برای صاحبان خودرو هم قابل استفاده است

دیاگ موبایل ELM 327
دیاگ ELM327
نرم افزار Torque Pro
اپلیکیشن Torque Pro

اپلیکیشن TORQUE یکی از بهترین اپلیکیشن های موجود اندرویدی برای اتصال به دیاگ های بلوتوثی یا وای فای و خواندن اطلاعات کامپیوتر خودروست

برخی از پارامترهایی که در اپلیکیشن TORQUE قابل رویت هستند را در تصویر زیر مشاهده میکنید

مواردی مانند کیلومتر خودرو، سوخت ، ولتاژ باطری و …

نمونه پارامترهایی که در اپلیکیشن TORQUE قابل رویت هستند مواردی مانند کیلومتر خودرو ، سوخت ، ولتاژ باطری

مدل های غیر حرفه ای تر هم مانند اسکنرها هستند با این تفاوت که بعد از اتصال به کامپیوتر خودرو به جای ارسال اطلاعات به اسکنر آن را توسط بلوتوث یا وای فای به کامپیوتر یا موبایل شما ارسال میکنند . کافیست شما اپلیکیشن مرتبط با دستگاه دیاگ مورد نظر را روی کامپیوتر ، تبلت و یا موبایل خود نصب کنید تا این دستگاه ها بعد از اتصال به کامپیوتر خودرو اطلاعات را بصورت زنده به کامپیوتر یا موبایل شما ارسال کنند

اما خوب مدل های غیر حرفه ای کارایی بالایی ندارند و صرفا جهت بررسی وضعیت های اولیه خودرو و مشاهده کدهای خطا قابل استفاده هستند

کدام دیاگ مناسب کار شماست ؟

اگر شما به عنوان یک تعمیرکار یا کارشناس خودرو فقط روی برند خاصی به صورت تخصصی کار میکنید ، دستگاه دیاگ شرکتی انتخاب مناسبی برای شماست ، اما اگر در تعمیرگاه شما چندین برند خودروسازی پوشش داده میشود ، میتوانید از دستگاه های مولتی برند بهره بگیرید

دیاگ ها از چه طریقی اطلاعات را ارسال یا دریافت میکنند ؟

دستگاه دیاگ برای اینکه بتوانند اطلاعات کامپیوتر خودرو یا ایسیو را به نمایش در آورند باید به پورت یا درگاهی در خودرو به نام او بی دی ( OBD ) متصل شوند . البته پورت های او بی دی در خودروهای مختلف در جایگاه های مختلفی قرار دارند ، بعضی در زیر داشبورد ، بعضی هم زیر کاپوت و بعضی ها هم در کنسول میانی خودرو

از سال 1996 به قبل نسخه اول او بی دی ها ( OBD1 ) روی خودروها نصب میشد که برای اتصال به این نوع درگاه حتما میبایست نوعی پورت مخصوص همان خودرو وجود داشت ولی بعد از آن تمامی خودروها مجهز به درگاه او بی دی نسخه 2 ( OBD2 ) شدند که دیگر براحتی میشد با هر دستگاهی اطلاعات کامپیوتر خودرو رو به نمایش در آورد.

دستگاه دیاگ بعد از اتصال به درگاه او بی دی اطلاعات آن را از پین های مختلف آن خوانده و آن را یا به اسکنر و یا اینکه توسط یک واسط مانند بلوتوث یا وای فای به موبایل یا کامپیوتر ارسال میکند و بعد از آن نیز تجزیه و تحلیل کدهای ارسال شده به عهده ی اسکنر و یا اپلکیشینی است که کدها را میخواند

نمونه ای از پورت او بی دی که در زیر داشبورد خودرو جای دارد را در تصویر زیر مشاهده میکنید

پورت او بی دی برای اتصال به دستگاه دیاگ

چه نوع اطلاعاتی در دستگاه دیاگ قابل رویت هستند ؟

یکی از موارد قابل تشخیص محبوب در دستگاه دیاگ قابلیت تشخیص دستکاری کیلومتر خودرو است که بسیار کاربردی بوده و متواند برای تشخیص تخلفات مربوط به تغییر یا اصلاح کیلومتر خودرو استفاده شود

در حالت کلی اکثر دستگاه های دیاگ قابلیت تشخیص مشکلات برقی خودرو ، دریافت اطلاعات سنسور های خودرو مانند سنسور اکسیژن ، سنسور کاتالیزور ، سنسور ABS و اگر خودرو اتومات باشد قابلیت خواندن پارمترهای مرتبط به گیربکس خودرو مانند فشار روغن گیربکس را دارند که برای تشخیص سلامت گیربکس بسیار با اهمیت و حیاتی است

اسکنرهای حرفه ای تفاوت خود را اینجا نشان میدهند . اسکنرها با داشتن پایگاه داده عظیمی از کدهای خطا و دلایل آنها براحتی به یک مکانیک حرفه ای کمک میکنند تا کد خطا را بصورت کامل تجزیه و تحلیل و عیب یابی کند و حتی این اسکنر ها این قابلیت را دارند که بصورت دستی توسط مکانیک سنسور های خودرو را دستکاری کنند و یا بعضی از کدهای خطا را پاک کنند. البته فقط اگر قطعه مورد نظر مشکل فیزیکی نداشته باشد پاک کردن کد خطا تاثرگذار خواهد بود ، در غیر اینصورت اینکار فایده آنچنانی نداشته و قطعه باید تعمیر یا تعویض شود

هر چه خودرو حرفه ای تر و پیچیده تر باشد مانند خودروهای لوکس پارامترها ، کدهای و وضعیت های بیشتری را میتوان با دستگاه دیاگ از آنها استخراج کرد و هر چه خودرو ساده تر و مکانیکی باشد این پارامترها کمتر خواهند بود .

تشریح عملیات دیاگ یا اصطلاحا دیاگ کردن خودرو

برای انجام عملیات دیاگ به موارد زیر نیاز است :

سپس می توان با اتصال دستگاه دیاگ به کامپیوتر خودرو از طریق سوکت اوبیدی خودرو اقدام به شروع عملیات دیاگ خودرو نمود

در این مرحله سوئیچ خودرو را باز کرده و سپس برنامه را از کامپیوتر اجرا نمایید . اگر با اسکنر کار میکنید نیاز به اجرای برنامه یا نرم افزار نیست زیرا که اسکنرها نرم افزار جانبی ندارند و نرم افزار آنها روی خود دستگاه قرار گرفته

سپس با توجه به نوع ایسیو بکار رفته در خودرو گزینه مناسب از روی نرم افزار یا روی دستگاه اسکنر انتخاب شده تا فایل مربوط به خودروی مورد نظر بارگزاری شود

معمولا پس از گذر از این مرحله نوع یا مدل خودرو انتخاب میشود ( بعضی دستگاه ها از طریق شماره شناسایی یا وین نامبر هم قادر به شناسایی خودرو هستند ) و سپس تنظیمات مربوطه انجام شده و گزینه تایید را انتخاب میشود

پس از طی این مراحل ، سیستم شروع به عیب یابی دستگاه می نماید

پس از اتمام مراحل عیب یابی لیستی از کد خطا برای شما به نمایش در خواهد آمد که هر کدام از این کدها بیانگر یک وضعیت متفاوت است

لازم به ذکر است که هر خودرو متناسب با نوع آن از یک سری کد خطای متفاوت برخوردار می باشد که از دیگر مدل ها متفاوتند

معمولا در دستگاه های دیاگ بعد از انتخاب خودرو و نوع ایسیو منوی عیب یابی آن ایسیو ظاهر می شود

در زیر برخی از گزینه های متعارف و پر کاربرد مربوط به ایسیو موتور عنوان میشود :

Identification یا شناسایی

در این گزینه مشخصات ایسیو از قبیل شرکت سازنده شماره فنی و ورژن نرم افزار ایسیو نمایش داده میشود . کاربردی ترین گزینه آن ورژن نرم افزار ایسیو می باشد . با هر بار آپدیت ایسیو ورژن آن افزایش می یابد و در مواردی که جهت رفع مشکل نیاز به آپدیت باشد می توان از این طریق ورژن نرم افزار را کنترل کرد

Fault(s) Reading یا خواندن کدهای خطا

در صورت بروز مشکل در سیستم انژکتور می توان مشکل را در این گزینه خواند . با وارد شدن در این منو قطعه معیوب مشخص میشود . خطا های مشخص شده در این قسمت به سه گروه تقسیم می شوند :

خطای دائم

در صورت ثبت خطا به صورت دائم جهت رفع مشکل نیاز به تعویض قطعه معیوب می باشد

بعد از تعویض اقدام به پاک کردن خطا کرده و در صورتی که قبل از تعویض قطعه خطا پاک شود بعد از مدتی کار کرد موتور مجددا خطا در حافظه ایسیو ثبت می شود

خطای موقت

زمانی که در سیستم مشکلی ایجاد شود خطا به صورت دائم ثبت می شود و اگر بعد از طی سه سیکل ( هر سیکل شامل استارت – کار کردن موتور – خاموش شدن موتور ) آن خطا به وسیله ایسیو مجدداً آشکار نشود به خطای موقت تبدیل می شود در صورت مشاهده خطای موقت نیازی به تعویض قطعه نیست و فقط جهت رفع مشکل خطای ثبت شده را پاک می کنیم

خطای ریموت

در خودروهای مالتی پلکس که ارتباط ایسیو ها به وسیله شبکه می باشد ، زمانی که مشکل به وجود آمده وابسته به بخش دیگری باشد و بر ایسیو دیگری تاثیر می گذارد خطا به صورت ریموت ثبت می شود

Clearing Of Fault Codes – پاک کردن کدهای خطا

Parameter Measurements

این قسمت جهت پاک کردن خطاها استفاده میشود 

 برخی از پارامترهای مرتبط با پاشش سوخت و جرقه زنی و اطلاعات بعضی از سنسور ها را در این قسمت می توان دید

این پارامترها تحلیل عملکرد موتور را میسر می سازند و اطلاعات بیشتری را هنگام جستجوی عیب برای تعمیرکار فراهم می کنند

Actuators test – تست عملگرها

در این بخش میتوان جهت بررسی صحت عملکرد عملگرها به وسیله دستگاه آنها را فعال کرد و در صورت فعال شدن عملگر مورد نظر سلامت سیم کشی آن تا ایسیو و بخش فرمان دهنده ایسیو را بررسی کرد

برخی عملگرهای قابل فعال شدن در دستگاه دیاگ خودرو

پارامترهای مؤثر در دستگاه دیاگ

نتیجه گیری

فراموش نکنید که دیاگ زدن فقط نمایش داده ها نیست

با وجود اینکه دستگاه دیاگ بسیاری از اطلاعات و وضعیت های خودرو را به نمایش در می آورد ولی تحلیل این اطلاعات آنقدر ها هم ساده نیست

بعضی وقتها کدهای خطا یکسان هستند ولی دلایل خطا میتواند متفاوت باشد و در اغلب مواقع تحلیل داده هاست که کار را مشکل میکند و نیازمند یک کارشناس حرفه ای است تا بتواند بعد از خواندن آن کد ، با تحلیل گراف های آماری وضعیت خودرو را تشخیص دهد و در این موارد دستگاه دیاگ به تنهایی به شما کمک نخواهد کرد

بنابراین برای کار کردن با دستگاه دیاگ نیاز به یکسری اطلاعات اولیه و در مراحل بعدی اطلاعات حرفه دارید و نباید اینطور فکر کنید که مثلا دستگاهی خریده ، متصلش کنیم به خودرو و بعد از خواندن اطلاعات همه ایرادات خودرو را خودمان به تنهایی رفع کنیم

به خصوص زمانی که خودرو قدیمی یا به قول عامیانه دیاگ خور نباشد ، حتما نیاز است یک کارشناس خبره و حرفه ای خودرو را بررسی کند تا بتواند خودرو را کارشناسی فنی کند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *